در کلام امام رضا(ع) هم توصیه هایی برای ازدواج، انتخاب همسر و ازدواج اسلامی نقل شده است که با هم مرور می کنیم.

ازدواج کنید

از ایشان روایت شده است که فرمودند: زنی نزد امام باقر(ع) رسید و گفت: می خواهم برای رسیدن به فضل و کمال هرگز ازدواج نکنم.حضرت فرمود: «این کار را نکن. اگر خودداری از ازدواج، فضیلت و کمالی در بر داشت؛ فاطمه (ع) به درک این فضیلت از تو شایسته تر بود. در حالی که هیچ کس در فضیلت و کمال بر اوپیشی ندارد.

امام رضا(ع) همچنین فرمود: مردی نزد امام باقر(ع) رسید، حضرت فرمود: ازدواج کرده ای؟ مرد گفت: نه. حضرت فرمود: دنیا و هرآنچه در آن است را دوست ندارم اگر شبی بی همسر به سر کنم. دو رکعت نمازی که فرد متأهل می گذارد برتر از عمل مجردی است که شب زنده داری کند وروزها روزه دار باشد. امام رضا(ع) در بیانی دیگر ازدواج به موقع را توصیه کرده، می فرماید: دختران همانند میوه درخت هستند. هرگاه میوه درخت رسید، چاره ای جز چیدن آن نیست و اگر چیده نشود، تابش خورشید آن را تباه می سازد و وزش باد مزه آن را ازبین می برد. (منتخب میزان الحکمه,ح2785)

انتخاب همسر شایسته

امام رضا(ع) درباره شرایط انتخاب همسر و سهولت در ازدواج می فرمایند: اذا خطب الیک رجل رضیت دینه و خلقه فزوجه و لا یمنعک فقره. (میزان الحکمة، ج 4، ص 280) یعنی: هنگامى که مردى از شما خواستگارى کرد که از دین و اخلاق او راضى بودید به ازدواج با او رضایت دهید. و مبادا فقر او تو را از این رضایت‏باز دارد.

همین طور از ایشان نقل است که فرموده اند: هرگاه خواستی ازدواج کنی از خداوند طلب خیر کن و در پی آن برو، سپس دو رکعت نماز بخوان و دست هایت را بالا ببر و بگو : أللهُمَّ إنی اُریدُ التزویجَ فسَهِّل لی مِنَ النساءِ أحسَنهُنَّ خَلقاً وَ خلقاً وَ أعَفهُنَّ فرجاً،وَ أحفظهُنَّ نفساً فِیَّ وَ فی مالی، وَ أکمَلهُنَّ جَمالاً، وَ أکثرَهُنَّ أولاداً (صحیفهء رضویه ص 155) خداوندا؛ می خواهم ازدواج کنم، پس برای من از زنان، نیکوترین آنها را از جهت نقش و نگار و خلق و خوی، و پاکدامن ترین آنها، و محافظ ترین آنها درباره من و مال من، و کامل ترین آنها را از جهت زیبایی و جمال، و فراوان ترین آنها از جهت آوردن فرزند فراهم کن.

شیخ حمد بن یعقوب کلینی در کتاب فروع کافی جلد دوم این حدیث را از حضرت امام رضا ( علیه السلام) نقل می کند: ما افاد عبد فایده خیرا من زوجه صالحه اذا راها سرته و اذا غاب عنها حفظته فی نفسها و ماله. یعنی هیچ فایده ای به کسی نمی رسد بهتر از این که برای او بانویی باشد که نگاه کردن به او و مصاحبت با او موجب سرور و شادمانی همسر باشد و در غیاب شوهر امانت دار و حافظ حریم خویش و خانواده و اموال شوهر باشد.

امام رضا (ع) ازدواج دختر را نوعی بندگی می دانند که با این ازدواج، دختر به تبعیت کامل از شوهر درمی آید بنابراین مهم است که چه همسری انتخاب کند. ایشان برای بیان تمکین و تبعیت زن از همسرش، از مثال کنیز استفاده می کنند و می فرمایند: النکاح رق فاذا انکح احدکم ولیدة فقد ارقها فلینظر احدکم لمن یرق کریمته. (وسایل الشیعه، شیخ حرّ عاملى، ج 14، ص 52) یعنی دختران خود را به نکاح مردان در آوردن، به منزله کنیزى باشد. پس هر گاه کسى از شما دختر خود را به نکاح مردى در آورد مانند آن است که او را به کنیزى داده، پس بنگرد که فرزند گرامى و عزیز خود را به کنیزى چه کسى در مى‏آورد. امام رضا (ع) مسلمانان را از وصلت با شرابخوران منع کرده اند و فرموده اند: اجتناب کن از اینکه دختر خود را به فرد شرابخواری بدهی که اگر او را به چنین تبهکاری شوهر دهی گویا آن که چنین فرد پاکدامنی را به زنا داده ای.

مهریه و عروسی

امام رضا(ع) پرداخت مهریه را از وظایف مرد و گرفتن آن را از حقوق زن می دانند و می فرمایند: ان الله تعالی غافرا کل ذنب الا من جحد مهرا او اغتصب أجیرا أجره او باع رجلا حرا. یعنی خداوند متعال هر گناهی را مورد مغفرت و آمرزش قرار می دهد مگر گناه انکار مهر زن یا عقب انداختن دستمزد یا فروش انسان آزاد. ایشان همچنین فرموده اند: هنگامی که ازدواج می‌کنی، بکوش مقدار مهریه از مهرالسنه بیشتر نشود که رسول خدا(ص) با این مقدار مهریه ازدواج کرد. (بحارالانوار 103/350). امام هشتم شیعیان، نگاهی هم به برگزاری جشن و سرور عروسی داشته اند و برگزاری مراسم مختصر و ساده عروسی را هم جزو سنت های پیامبر برمی شمرند که بهتر است انجام شود. در وسائل الشیعه، جلد 20، صفحه 91 از امام رضا(ع) حدیثی نقل است که می گوید: من سنته (رسول الله –ص-) التزویج باللیل، لان الله تعالى جعل اللیل سکنا و النساء انما هن سکن. یعنی: مراسم عروسى در شب، سنت پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله و سلم است، چرا که خداوند شب را مایه آرامش قرار داده و زن هم آرامش خاطر است.

در تحف‌ العقول‌، صفحه‌ 469 هم از امام رضا(ع) آمده است: مِنَ السُّنَّةِ إِطْعامُ الطَّعامِ عِنْدَ التَّزْویجِ . یعنی: اطعام و میهمانى كردن براى ازدواج از سنّت است.

موهبت فرزندآوری

امام رضا(ع) فرزندآوری را لازمه تداوم زندگی می داند و می فرماید: آن کسی که از خود فرزندی به جا نگذارد مثل این است که هرگز میان مردم نزیسته است. اما آن کسی که از خود فرزندی به یادگار نهد، گویی نمرده و در میان مردم زنده است. امام رضا(ع) همچنین فرزند را موهبتی از طرف خداوند دانسته و می فرماید: فرزند آدمی هدیه ای است برای او.

خودشناسی منافع و فواید زیادی دارد، از جمله وقتی خود را به خوبی شناختید، خواهید دانست که غذاهای شما داروهای شما هستند و شما داروئی جز غذا ندارید، زیرا با اطمینان کامل می‌توان گفت مرض خارجی ندارد، اکثر کسالت‌ها چیزی جز کمبود عوامل غذائی نیستند.

میکروب‌ها عوامل اصلی تولید و سرایت امراض نیستند بلکه فقدان مواد غذائی هستند که تولید مرض می‌کنند و محیط را برای رشد میکروب مستعد می‌سازند، از این رو کشف میکرب‌ها و مطالعات میکرب شناسان، در پیدایش علم خودشناسی و غذا شناسی اثر بزرگی داشت.

بهترین مواهب طبیعت در میوه‌ها و سبزی‌ها است. معالجه با میوه و سبزیجات از قدیم معمول بوده است و این هدایای طبیعت همیشه و در رأس داروها قرار داشته اند.

دانشمندان تاًثیر فوق العاده عسل را در رشد و به طور کلی در حیات انسانی به اثبات رسانده‌اند و اعتقاد دارند عسل برای رشد تمام اعضاء بدن مفید است، اجسام زنده‌ای که عسل همراه خود به بدن انسان می‌برد، موجب رجحان این ماده غذائی به سایر مواد قندی است.

اسید فرمیک که زنبور عسل برای حفظ عسل از فساد به آن اضافه می‌کند مادهً ضد عفونی کننده طبیعی و نیروبخش را می‌سازد که مقوی قلب است.

تنظیم فشار خون و برای امراض کبدی نافع است، در درمان یرقان و امراض ریوی مفید و خواص التیام دهنده عسل قابل توجه است. در قرآن کریم، از عسل به عنوان داروی شفابخش یاد شده است، در حدیثی از پیغمبر (ص) آمده است: عسل هزار و یک خاصیت دارد و هزار و یک درد را شفا می‌بخشد و هر کس بخواهد شفا پیدا کند باید صبح ناشتا عسل را با آب باران مخلوط کرده بنوشد.

طبق حدیثی از حضرت محمد (ص) که می‌فرمایند: تا بدنت تاب درد دارد، استعمال دارو جایز نیست؛ اگر بدن قوی باشد مرض را بخودی خود از آن دور می‌کند و به اصلاح غذا (تغییرغذا) و پرهیز کردن از غذاهای نامناسب مرض از بدن دفع می‌شود.